Krysztopa: Opowieści Podlaskie: Wszystko zaczęło się sześćset lat temu w Jałówce

Nie wiem dlaczego, kiedy opowiadam ludziom spoza Podlasia o wsi Jałówka, zwykle śmieją się z jej nazwy. Jałówka – jak krowa. Staram się podchodzić do tego z wyrozumiałością, ale prawdę mówiąc nie widzę w tym niczego śmiesznego. Nazwa każdej miejscowości ma jakiś źródłosłów, a nazwy miejscowości bywają o wiele zabawniejsze. A ta akurat miejscowość, choć dzisiaj jest małą wioską w gminie Michałowo, tradycje ma już sześćsetletnie! W tym miejskie.

Kiedy byłem ze tam dwadzieścia lat temu jako student, który w ramach jednego z zadań robił rysunkowy przegląd okolicznych cerkwi prawosławnych, zapamiętałem przede wszystkim dziwną atmosferę podejrzliwości jaką wywoływałem jako obcy, pośród miejscowej Straży Granicznej, która jeździła prawie ślad w ślad za kudłatym studentem na rowerze. Jednak największe wrażenie zrobiły na mnie ruiny kościoła z początku zeszłego wieku, choć biorąc pod uwagę historię Jałówki dosyć „nowe”, to neogotycki charakter ruin, przywodził mi na myśl pierwszych osadników, którzy w XV wieku, założyli w dzikiej puszczy osadę Jałówka.

Wcześniej tereny obecnej Gminy Michałowo (według Monografii Gminy Michałowo Leszka Nosa) stanowiła wyłącznie puszcza, pod zarządem zamków w Grodnie, Kamieńcu oraz grodem w Bielsku (zapewne dziś Bielsk Podlaski) i dworem w Wołpie (dzisiejsza Białoruś). Pierwszą stałą budowlą w obecnych granicach gminy Michałowo był dwór książęcy założony najprawdopodobniej w drugiej połowie XV wieku na prawym brzegu rzeki Jałówki na ziemi, którą Kazimierz Jagiellończyk nadał w 1482 roku Iwanowi Chodkiewiczowi i według opracowania profesora Leszka Nosa (nie wiem jaki miał stopień naukowy, ale był dyrektorem zarówno podstawówki, do której uczęszczałem jak liceum, do którego trafiłem później, więc choćby z szacunku będę nazywał go profesorem) dwór choć przyjął nazwę „Jałówka” to jej źródłosłów NIE POCHODZIŁ od nazwy młodej krowy, tylko od jałowego koryta rzecznego, bowiem samej rzeczce zasilanej głównie opadami, zdarzało się wysychać.

Wokół dworu w Jałówce powstała sieć osad, które dwór obsługiwały z najstarszymi Dzięgielami, Kondratkami, Lawoniawiczami (Leonowiczami), Łuplaną (Łuplanką), Podozieranami, Szymkami, Wiejkami i Zalesianami (Zaleszanami) i Nowosadami. Mieszkańcy Jałówki obsługiwali podróżnych, dostarczając im noclegów, wyżywienia i usług rzemieślniczych. Mieszkańcy innych osad zajmowali się myśliwstwem, rybactwem (Podozierany, jeziora Gorbacz i Wiejki), bartnictwem i smolarstwem. Okolicę zasiedlali głównie Białorusini, Polacy z Mazowsza (głównie jako służba dworska), Litwini i Jaćwingowie i Ukraińcy.

Kiedy Iwan Chodkiewicz wojewoda kijowski, wraz z żoną Agnieszką z książąt Bielskich i dziećmi Aleksandrem i Agrafeną po zdobyciu Kijowa przez Tatarów zostali wzięci w jasyr, w którym w r. 1484 Iwan zmarł, a wdowa wydostała się z niewoli, proces kolonizacji miejscowej puszczy uległ pewnej żywiołowości, to wtedy samowolnie osiedli w okolicy chłopi z okolic Bielska i Suraża. Dzieło ojca, podjął syn, Aleksander Chodkiewicz wojewoda nowogrodzki za pozwoleniem Zygmunta I Starego, który podarował mu okoliczną puszczę. Aleksander Chodkiewicz założył Zabłudów i Gródek.

W ciągu następnych lat, w różnych konfiguracjach okoliczne dobra bywały własnością Chodkiewiczów, Radziwiłłów, Potockich, Sapiehów. Dopiero w XVIII wieku pośród szeregu niewielkich osad założono wieś Nizbodcze (Niezbudka), która, z łaski imć Seweryna Michałowskiego, została Michałowem i gdzie ze trzysta lat później urodził się niejaki Cezary Krysztopa:)

Wszystko jednak zaczęło się w Jałówce. Od książęcego dworu wojewody kijowskiego Iwana Chodkiewicza z nadania króla Kazimierza Jagiellończyka. W Jałówce, która prawa miejskie otrzymała w 1545 roku od Zygmunta Starego. W Jałówce, która podczas powstania styczniowego była miejscem grupowania się powstańczych oddziałów. Pamiętajcie o tym, kiedy następnym razem będziecie robili sobie podśmiechujki z jej nazwy.

Październik 2015
P	W	Ś	C	P	S	N
« Wrz				Lis »
			1	2	3	4
5	6	7	8	9	10	11
12	13	14	15	16	17	18
19	20	21	22	23	24	25
26	27	28	29	30	31

Blogpublika na Facebooku

Teraz na topie:

Kalendarz wpisów blogerów

Autorzy